Aan de slag met LIST-lezen en minilessen in 4de, 5de en 6de leerjaar

Onze kleindochter Oona op de boekenbeurs.

Ik kreeg via Messenger een vraag van een leerkracht hoe ik een LIST-les aanpak in het vijfde leerjaar.

Mijn antwoord paste niet in een kort bericht... Ik heb er dan maar een blogartikel van gemaakt. Misschien kan ik er op deze manier ook nog iemand anders mee helpen.

Een LIST-les met miniles is in de bovenbouw (4de, 5de en 6de leerjaar) opgebouwd uit deze delen:

1. Voorlezen
2. Miniles
3. Stillezen + leesgesprekjes
4. Afsluiting + boekpromotie

1. Voorlezen

Je start de les door een stukje voor te lezen uit een boek.  Aangezien ik elke LIST-les uit een ander boek voorlees, komen er op deze manier heel wat boeken aan bod. 

Hoe ik het boek kies?

• ik lees voor uit een boek dat ik zelf al gelezen heb
• of ik lees voor uit een boek waar een leerling enthousiast over is
• of ik lees voor uit een boek dat ik leerde kennen in de leesgesprekjes (later hierover meer)
• of ik kies een boek in functie van de miniles
• of ik kies een boek past bij het taalthema, WO-thema of bij de tijd van het jaar

In het begin was ik helemaal niet goed in voorlezen. Maar oefening baart kunst! Het is een kwestie van durven overdrijven. Ondertussen doe ik het zeer graag en ben ik er best wel goed in geworden: met veel bewegingen, stemmetjes en geluidjes.

Nadien vraag ik altijd wie het boek wil lezen. Als het voorlezen goed was, gaan er veel vingers in de lucht. 

Nog een extra tip: als je het boek zelf niet gelezen hebt, ontdek het boek dan samen met de kinderen. Bespreek de kaft, lees de achterflap en het eerste hoofdstuk.

2. Miniles

Twee keer in de week is er een miniles. Een miniles geeft de kinderen een handvat om na te denken over hun boek. 

Je modelleert tijdens het voorlezen wat je wil bereiken en geeft de kinderen daarna een leesopdracht mee voor tijdens het stillezen. Ze zullen lekker lezen maar gaan ondertussen ook nadenken over taal, over hun verhaal of over hun boek.  De meeste kinderen vinden LIST-lessen met leesopdracht  het leukste.

Als onderwerp kies ik bijvoorbeeld:

• een doel uit het leerplan Nederlands
• iets wat aan bod kwam of zal komen in de lesmethode Nederlands
• iets wat niet goed gaat tijdens het lezen en waar ik extra aandacht aan wil schenken
• iets van spelling of taalbeschouwing wat extra aandacht verdient 

Nu ik al een tijdje bezig ben met LIST in het vijfde leerjaar heb ik al een waaier aan minilesjes waar ik kan uit putten. Maar ik weet nog hoe moeilijk het in het begin was om een onderwerp voor een minilesje te bedenken. Dus ik wijs je even de weg.

Het makkelijkste is om een minilesjes van iemand anders over te nemen. Voor je zelf een mooi lesje kan maken, is het altijd fijn je te laten leiden door iemand die er al wat van kent. Je kan dus op zoek gaan naar voorbeeldlessen.

Hier vind je goede minilessen:

• Op www.kinderboekenjuf.nl vind je per leeftijd een aantal boeken met daarbij een voorbeeld van een minilesje. Het is heel concreet materiaal. Er staat wat je moet voorlezen en welke vragen/bedenkingen je kan maken. Kijk maar eens naar het uitgewerkte voorbeeld: Lampje (scroll door tot aan "ideeën mini leeslessen Lampje)
• Op Facebook is er een groep LIST - mini leeslessen uitwisselen. Daar vind je niet alleen inspiratie, je kan er ook vragen stellen.

En dit zijn voorbeelden die bij mij al aan bod kwamen:

• wat doe je als je een woord in de tekst niet begrijpt?
• hoe herken je de hoofdstukken in je boek? hoe zijn ze opgebouwd/vormgegeven?
• wat is het langste woord dat je las en hoe schrijf je het? 

3. Stillezen en leesgesprekjes

Stillezen

Nu gaan de kinderen 15 tot 20 minuten onafgebroken lezen. De kinderen mogen kiezen waar en hoe ze in de klas gaan zitten om te lezen. De regel is dat het een plekje is waar ze lekker zitten en niet afgeleid worden.

Leesgesprekjes

Tijdens het stillezen hou ik drie kinderen een leesgesprekje. Ik laat hen vertellen waarover het boek gaat en ze lezen een stukje voor. We doen dat al fluisterend zodat we de rest van de klas niet storen tijdens het lezen. De meeste kinderen die aan de beurt zijn, genieten enorm van dit privémomentje.

De leesgesprekjes vind ik zeer belangrijk want:

• door voor te lezen en te vertellen ontdekken de kinderen nog meer over het verhaal in hun boek
• ik ontdek boeken die ik in de volgende LIST-lessen kan voorlezen
• de kinderen die minder vlot lezen, kan ik extra ondersteunen bv. met het lezen van namen en moeilijke woorden
• door hun boekkeuze en door te vragen te stellen over het verhaal leer ik de kinderen beter kennen

4. Afsluiting

Tijdens de afsluiting komen kinderen die hun boek uit hebben vooraan staan. Zij mogen hun boek promoten. Ze vertellen waarover het gaat en waarom ze het boek graag lazen. Daarna kijken we wie in de klas het boek ook wil lezen. Hoe meer kinderen enthousiast zijn, hoe beter de boekpromotie was!

De meeste kinderen vinden het top om vooraan te komen staan. Kinderen die wat meer verlegen zijn, help ik een beetje door vragen te stellen. 

Als er veel kinderen vooraan staan dan zet ik een timer. Dan krijgen de kinderen een halve minuut om de rest van de klas enthousiast te maken over het boek. In het begin van het schooljaar valt er heel wat stilte in die halve minuut maar na een aantal keren is de tijd tekort! Heel fijn om die evolutie in de spreekvaardigheid te zien.

Daarna komen enkele kinderen aan bod die mogen vertellen over de leesopdracht van de miniles. 

Filmpjes

Ik heb tot nu toe nog geen filmpjes van een LIST-lesje gevonden. Maar deze filmpjes geven een aardig beeld.

Heb je nog vragen? Dan hoor ik het graag!